-| Η ενίσχυση του δημογραφικού δυναμικού της χώρας κρίνεται ως εκ των ων ουκ άνευ για την επίτευξη βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης |- (Financial Article in Greek)

Του Χρήστου Γκίκα*

Ουκ ολίγες φορές ιδιαιτέρως τα προηγούμενα έτη της χειμαζόμενης από την πρωτοφανή ύφεση Ελληνικής οικονομίας που κόστισε το 25% του ΑΕΠ της χώρας έχουν γραφτεί εκατοντάδες άρθρα από οικονομικούς αναλυτές, δημοσιογράφους, τεχνοκράτες, ειδικούς επιστήμονες και ανθρώπους της αγοράς για τις επιπτώσεις της οικονομικής αυτής καταστροφής καθώς και τους παράγοντες και κλάδους της οικονομίας που θα μπορούσαν υπό προϋποθέσεις να θέσουν στο μέλλον τη χώρα σε μια βιώσιμη αναπτυξιακή τροχιά. Δυστυχώς έχει γίνει πολύ ακροθιγώς μνεία από ΜΜΕ, την πολιτεία και τους αρμόδιους φορείς για έναν από τους βασικούς αν όχι το βασικότερο παράγοντα που καθορίζει την προοπτική ανάπτυξης της πραγματικής οικονομίας και αγοράς μιας χώρας. Ο παράγοντας αυτός δεν είναι άλλος από το δημογραφικό της δυναμικό.

Η μείωση του ΑΕΠ που υπέστη η χώρα μας κατά τη διάρκεια της κρίσης ήταν πραγματικά χωρίς προηγούμενο, ωστόσο η οικονομική αυτή κρίση έκανε τον κύκλο της και πλέον η χώρα ευρίσκεται σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης καίτοι αδύναμης (≈+1,5% το 2017 και +1,9% το 2018 με τις προβλέψεις να τοποθετούν τον ετήσιο ρυθμό ΑΕΠ πέριξ του +2% για την τριετία 2019-2021) παρά την κατάρρευση που προηγήθηκε κατά τα έτη 2008-2013 (-25%) και την στασιμότητα με ρυθμούς ΑΕΠ πέριξ του 0% κατά την τριετία 2014-2016 μετά την οποία θα αναμέναμε μια υψηλότερη ανάπτυξη κατά τα πρότυπα της αντίδρασης του «συμπιεσμένου ελατηρίου». Aξίζει να σημειωθεί ότι η χώρα μας προ κρίσης ήταν εντός του Top-30 των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη, ενώ πλέον καταλαμβάνει την 52^η θέση σε σύνολο 195 ανεξάρτητων κρατών (2019).

Το μεγάλο διακύβευμα για την μελλοντική πορεία της Ελληνικής οικονομίας και τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους δηλ. της μεγέθυνσης του ΑΕΠ με ρυθμό υψηλότερο από την αύξηση του χρέους ώστε το κλάσμα δημόσιο χρέος/ΑΕΠ να βαίνει μειούμενο είναι η επίτευξη υψηλών ρυθμών βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι ο υψηλός ρυθμός ανάπτυξης προϋποθέτει την προσέλκυση άμεσων μεγάλων εγχώριων και ξένων επενδύσεων, την ενίσχυση της κατανάλωσης και την αύξηση των εξαγωγών έναντι των εισαγωγών, ωστόσο για τη διατηρησιμότητα αυτής της ανάπτυξης απαιτείται η χώρα να διαθέτει ισχυρό δημογραφικό δυναμικό. Ισχυρό δημογραφικό δυναμικό σημαίνει ισχυρή αγορά και κατ’ επέκτασιν υψηλότερη κατανάλωση αλλά και ελκυστικότητα στην προσέλκυση μεγάλων στρατηγικών επενδύσεων σε καίριους κλάδους της εθνικής οικονομίας όπως η ενέργεια (ΑΠΕ και υδρογονάνθρακες), ο τουρισμός, τα μεγάλα έργα υποδομής, η αγροτική παραγωγή και η ναυτιλία.

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας παράλληλα με την οικονομική ύφεση γιγαντώθηκε η πολύ σοβαρότερη, πολυπλοκότερη και πολύ μεγαλύτερης διάρκειας δημογραφική κρίση του Ελληνικού κράτους. Η χώρα μας ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 αντιμετώπιζε οξύ πρόβλημα γηράσκοντος και αυξανόμενου με το σταγονόμετρο γενικού πληθυσμού το οποίο ωστόσο λόγω της οικονομικής κρίσης και ιδιαιτέρως από το 2010 και μετά άρχισε να λαμβάνει επικίνδυνες διαστάσεις εφόσον πέραν της γήρανσης σημειώνεται πλέον πρωτοφανή και εξόχως ανησυχητική για οικονομικούς αναλυτές και ειδικούς δημογράφους επιστήμονες μείωση του πληθυσμού σε απόλυτους αριθμούς. Αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης μείωσης σε απόλυτους αριθμούς του πληθυσμού της χώρας είναι τόσο το υψηλά αρνητικό φυσικό ισοζύγιο (λιγότερες γεννήσεις από θανάτους/negative natural change) όσο και το αρνητικό μεταναστευτικό ισοζύγιο της χώρας (negative net migration rate) κατά την πενταετία 2011-2015 οπότε και έλαβαν χώρα περίπου 250.000 περισσότερες εκροές από εισροές μεταναστών. Εκτιμάται ότι οι συνολικές εκροές κυρίως νέων και υψηλά καταρτισμένων Ελλήνων πλησίασε τον αριθμό του μισού εκατομμυρίου ατόμων. Λαμβανομένης υπ’ όψιν και της τεράστιας μείωσης των γεννήσεων (το 2018 καταγράφηκαν μόλις 87.074 γεννήσεις έναντι 120.886 θανάτων) η συνολική μείωση του πληθυσμού της χώρας ξεπέρασε τις 400.000 άτομα μέσα σε οκτώ (8) μόλις έτη (2012-2019). Ο αριθμός αυτός είναι εξωπραγματικός για μια ήδη υπερβολικά γηρασμένη χώρα με συνολικό πληθυσμό 10,7 εκατομμυρίων (εκτίμηση Eurostat 01.01.2019). Πιο συγκεκριμένα ο υπολογιζόμενος συνολικός πληθυσμός της χώρας από 11,123 εκατ. το 2011 μειώθηκε σε 10,722 εκατ. κατοίκους το 2019 όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα.

Πηγές: Eurostat, ΕΛ.ΣΤΑΤ.,ΥΠΕΣ

Σημειώσεις:

*Σημειώνεται ότι ο μόνιμος πληθυσμός της χώρας σύμφωνα με την επίσημη απογραφή του Μαΐου του 2011 της EΛ.ΣΤΑΤ. ήταν 10.816.286 κατ. Κατά την απογραφή του 2011 σημειώθηκε σύμφωνα με σχετική έρευνα κάλυψης της ΕΛ.ΣΤΑΤ. μια υποεκτίμηση του μόνιμου πληθυσμού της χώρας (σφάλμα κάλυψης) της τάξεως του 2,83% (ποσοστό συμβατό με στόχους ποιότητας για απογραφές σύμφωνα και με τη διεθνή πρακτική). Αυτός είναι και ο λόγος που σημειώνεται η διαφορά ανάμεσα στον πληθυσμό του 2011 της ΕΛ.ΣΤΑΤ. των 11,123 εκατ. κατ. την 01.01.2011 με τον μόνιμο πληθυσμό που τελικώς απογράφηκε το ίδιο έτος και ο οποίος ήταν 10.816.286 κάτοικοι. Ο επίσημος πληθυσμός της χώρας βάσει της τελευταίας απογραφής του 2011 είναι αυτός (όλοι οι λοιποί αριθμοί αποτελούν εκτιμήσεις). Ο πληθυσμός των 10.816.286 κατ. θα συγκριθεί με τον μόνιμο πληθυσμό που θα προκύψει από τα αποτελέσματα της επόμενης απογραφής του 2021. 

**H διαφορά αυτή προκύπτει λαμβάνοντας υπ’ όψιν την φυσική κίνηση του πληθυσμού σε κάθε έτος (net natural change) καθώς και το μεταναστευτικό ισοζύγιο (net migration rate = immigrants – emigrants).

***Ο αριθμός αυτός αφορά τη διαφορά γεννήσεων-θανάτων κατά το διάστημα 01.01.2019-09.09.2019 σύμφωνα με τα Στατιστικά των Ληξιαρχικών Πράξεων που δημοσιεύει το Υπουργείο Εσωτερικών (ΥΠΕΣ).

---

Το δημογραφικό πρόβλημα αποτελεί κατ’ ουσίαν το σοβαρότερο οικονομικό, κοινωνικό και εθνικό πρόβλημα της χώρας μας. Ιδιαιτέρως όσον αφορά την οικονομία και την μεγάλη σημασία του δημογραφικού δυναμικού στην επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης αρκεί κανείς να σκεφθεί ότι το εργατικό δυναμικό της χώρας (συνολικός αριθμός απασχολουμένων) φθάνει τα 3,923 εκατ. (στοιχεία Μαΐου 2019). Την ίδια ώρα οι άνεργοι φθάνουν τον αριθμό των 0,815 εκατ. όταν ο αριθμός των συνταξιούχων έχει ξεπεράσει τα 2,52 εκατ. εμφανίζοντας αυξητικές τάσεις εξαιτίας της αύξησης των αιτημάτων για συνταξιοδότηση τα τελευταία χρόνια και φυσικά κυρίως της επικίνδυνα επιταχυνόμενης γήρανσης του πληθυσμού. Ως εκ τούτου τα 3,923 εκατομμύρια των απασχολουμένων (εκ των οποίων οι 565.000 είναι εργαζόμενοι στον στενό δημόσιο τομέα με τους εργαζομένους στον ευρύτερο δημόσιο τομέα/ΝΠΙΔ να φθάνουν τους 740.000) καλούνται να παράξουν το συνολικό ΑΕΠ της χώρας των 10,7 εκατομμυρίων (3,18 εκατ. είναι οι απασχολούμενοι του ιδιωτικού τομέα – ιδιωτικοί υπάλληλοι και αυτοπασχολούμενοι). Όπως γίνεται κοινώς κατανοητό η αναλογία εργαζομένων-συνταξιούχων ευρίσκεται σε οριακό σημείο (η κατάσταση ήταν ακόμη χειρότερη κατά την κορύφωση της οικονομικής κρίσης στα μέσα του 2013 οπότε και η ανεργία είχε αγγίξει το ασύλληπτο 28% με τους απασχολουμένους να φθάνουν μόλις τα 3,5 εκατ.) και η ενίσχυση του πληθυσμού της χώρας με την παράλληλη ανακοπή της δημογραφικής κατάρρευσης κρίνεται ως εκ των ων ουκ άνευ προκειμένου το ασφαλιστικό σύστημα (και όχι μόνο) να μην απειληθεί με πλήρη κατάρρευση στο μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα.

---

Μέτρα ανακοπής της δημογραφικής κατάρρευσης και ενίσχυσης του πληθυσμού της χώρας.

Πολλοί εγχώριοι και διεθνείς φορείς (όπως ΟΟΣΑ, EE, ΔΝΤ κ.α.) έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για το δημογραφικό πρόβλημα το οποίο αποτελεί βόμβα στα θεμέλια της οικονομίας της χώρας μας η οποία εξελίσσεται σε μια κοινωνία με έλλειψη της απαιτούμενης «αδρεναλίνης» του νεανικού πληθυσμού ο οποίος βαίνει ανησυχητικά μειούμενος και ο οποίος με την όρεξη του για δημιουργία και νέες καινοτόμες ιδέες θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια ισχυρή οικονομική ανάπτυξη  που τόσο έχει ανάγκη η χώρα.

Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω και για το γεγονός ότι το δημογραφικό πρόβλημα θα αποτελέσει σοβαρή τροχοπέδη στην οικονομική ανάπτυξη τις επόμενες δεκαετίες κρίνεται απαραίτητο να ευαισθητοποιηθεί η πολιτεία και όλοι οι συναρμόδιοι φορείς προκειμένου να ληφθούν μέτρα άμεσης προτεραιότητας για την ανακοπή της φθίνουσας πορείας του πληθυσμού της χώρας.

Για το λόγο ότι το δημογραφικό πρόβλημα είναι ένα σύνθετο και εξόχως περίπλοκο ζήτημα που δεν περιορίζεται μόνο στο οικονομικό σκέλος αλλά αποτελεί και θέμα κοινωνικής συμπεριφοράς, τάσεων και προτύπων της σύγχρονης κοινωνίας γίνεται κατανοητό ότι η αντιμετώπισή του είναι εξίσου δύσκολη και απαιτείται η εφαρμογή μακροπρόθεσμων πολιτικών.

Σε κάθε περίπτωση ορισμένα μόνο μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μια και αρκετά χρόνια τώρα αναλωνόμαστε σε θεωρίες επί του ζητήματος δίχως δυναμική πρακτική αντιμετώπιση είναι τα εξής:

1. Θέσπιση μιας εθνικής στρατηγικής με μακροπρόθεσμο ορίζοντα για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος με βάση το πόρισμα της Έκθεσης της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής των Ελλήνων του 2018. Πρέπει να καταστεί σαφές και στον τελευταίο κομματικό οργανισμό και άνθρωπο που ασχολείται με τα κοινά αυτής της χώρας ότι η εφαρμογή σοβαρής δημογραφικής πολιτικής αποτελεί εθνικό καθήκον και φυσικά χρόνος για ανούσιες αντιπαραθέσεις ειδικά επί του δημογραφικού ζητήματος δεν υπάρχει.

2. Αύξηση των κονδυλίων του κρατικού προϋπολογισμού για την παροχή πολλαπλάσιων ποσών ως επίδομα τέκνων. Οι αυξήσεις των παροχών επιδόματος τέκνου κατά 40% (στα 910 εκατ. ευρώ το 2018 από 650 εκατ. ευρώ το 2017) σε 698.800 οικογένειες που έλαβαν χώρα το 2018 καθώς και το επίδομα τοκετού των 2.000 ευρώ (για κάθε γέννα) που θα εφαρμοστεί από 1^ης/1^ου/2020 και μετά βεβαίως και είναι θετικά μέτρα ωστόσο θα πρέπει να τονιστεί ότι σε καμία περίπτωση δεν είναι αρκετά για να ωθήσουν όσο το δυνατόν περισσότερα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδί ή επιπλέον παιδιά προκειμένου να ανακοπεί η δραματική πτώση των γεννήσεων (μόλις 87.074 γεννήσεις το 2018 ήτοι 1,35 παιδιά ανά γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας και μόλις 57.757 γεννήσεις από 01.01.2019 έως 09.09.2019).

3. Άμεση εφαρμογή γενναίων μέτρων φοροελαφρύνσεων στα νέα ζευγάρια που αποκτούν παιδί και στις πολύτεκνες οικογένειες. Η αύξηση του ορίου του αφορολόγητου κατά 1.000 ευρώ για κάθε παιδί από 1^ης/1^ου/2020 είναι βεβαίως καλοδεχούμενη ωστόσο αμέσως μόλις το επιτρέψουν τα δημοσιονομικά της χώρας (πορεία φορολογικών εσόδων) το αφορολόγητο όριο για κάθε παιδί θα πρέπει να αυξηθεί πολύ περισσότερο (π.χ. στα 3.000 ή 4.000 ευρώ) προκειμένου να έχει ουσιαστικό θετικό αντίκτυπο στην εκάστοτε οικογένεια. 

4. Θέσπιση πρόσθετου πολύ υψηλότερου πολυτεκνικού επιδόματος για τις οικογένειες που αποκτούν τρία ή και περισσότερα παιδιά (πέραν του επιδόματος τέκνου που προαναφέρθηκε).

5. Ίδρυση νέων βρεφονηπιακών σταθμών που θα καλύπτουν τις ανάγκες των εργαζόμενων μητέρων όχι μόνο στην Αττική, Θεσσαλονίκη και τα μεγάλα αστικά κέντρα αλλά σε ολόκληρη την επικράτεια σε πρωτεύουσες νομών αλλά και μικρότερες πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά. Η υλοποίηση του εν λόγω μέτρου είχε καλυφθεί στο παρελθόν από πόρους του ΕΣΠΑ σε ικανοποιητικό επίπεδο και μπορεί να καλυφθεί και ενισχυθεί έτι περαιτέρω από πόρους του νέου ΕΣΠΑ. Επιπλέον απαιτείται επέκταση του ωραρίου των παιδικών σταθμών, με ποιοτικό πρόγραμμα και τις κατάλληλες υποδομές, ούτως ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των εργαζόμενων γονέων.

6. Υλοποίηση θετικών μέτρων και πολιτικών για την ανάσχεση της μετανάστευσης του επιστημονικού δυναμικού της χώρας στο εξωτερικό (brain drain) και παροχή κινήτρων στους Έλληνες που εγκατέλειψαν τη χώρα λόγω της οικονομικής κρίσης να παλιννοστήσουν (brain gain) ενισχύοντας το εργατικό και δημογραφικό δυναμικό της.

7. Λελογισμένη ενσωμάτωση/κοινωνική ένταξη όσο το δυνατόν περισσότερων οικονομικών μεταναστών/στριών και προσφύγων στον γηγενή πληθυσμό της χώρας εφόσον πληρούνται οι απαιτούμενες προϋποθέσεις (γέννηση παιδιών μεταναστών στην Ελλάδα, φοίτηση μεταναστών στα ελληνικά σχολεία, επάρκεια στην γνώση της Ελληνικής κλπ.). Η πατρίδα μας θα πρέπει μόλις το ευνοήσουν οι οικονομικές συνθήκες (πτώση της ανεργίας λίγο κάτω ή κοντά στο 10%) να καταστεί χώρα υποδοχής μεταναστών προκειμένου να ενισχύσει το δημογραφικό δυναμικό της. Ένα θετικό μεταναστευτικό ισοζύγιο (positive net migration rate) της τάξεως των 30.000-40.000 ατόμων ετησίως θα ήταν πρωτεύουσας σημασίας για την ενίσχυση του πληθυσμού της χώρας με σημαντική συμβολή στην οικονομική της ανάπτυξη. Στo θετικό μεταναστευτικό ισοζύγιο λαμβάνεται φυσικά υπ’ όψιν και η παλιννόστηση μεγάλου μέρους των Ελλήνων που εγκατέλειψαν την χώρα λόγω της οικονομικής κρίσης όπως αναφέρθηκε άνωθι. Υπογραμμίζεται ωστόσο ότι οι ενισχύσεις του πληθυσμού της χώρας μέσω της ενσωμάτωσης μεταναστών αποτελούν μόνο «ενέσεις» στο δημογραφικό δυναμικό της και όχι επίλυση του δημογραφικού προβλήματός της μια και για την επίλυση του προβλήματος αυτού απαιτείται παράλληλα σημαντική αύξηση των γεννήσεων του μόνιμου γηγενούς πληθυσμού των 10,7 εκατ.

8. Προσέλκυση και υλοποίηση πολυάριθμων και μεγάλων άμεσων εγχώριων και ξένων στρατηγικών επενδύσεων οι οποίες θα δημιουργήσουν δεκάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας μειώνοντας το συντομότερο δυνατόν την ανεργία σε μονοψήφιο ποσοστό (κάτω του 10%) και αυξάνοντας τον αριθμό των εργαζομένων της χώρας στα 4,5 εκατ. (από 3,922 εκατ. που είναι σήμερα). Η ανάγκη ενός επενδυτικού σοκ μέσω της υλοποίησης εμβληματικών επενδύσεων (όπως το mega project στο Ελληνικό των 8 δισ. ευρώ) κρίνεται πιο επιτακτική από ποτέ. Φυσικά η προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών απέναντι σε οποιουδήποτε είδους ασυδοσία από πλευράς των εταιρειών που υλοποιούν τα επενδυτικά σχέδια καθίσταται απαραίτητη προκειμένου να διασφαλιστεί η διάχυση του παραγόμενου πλούτου στο ευρύ φάσμα του γενικού πληθυσμού της χώρας. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος η οικονομική ανάπτυξη πέρα από ισχυρή να καταστεί υγιής και διατηρήσιμη.

9. Η επίτευξη ανάπτυξης και θετικών ρυθμών ΑΕΠ πρέπει να συνοδευθεί από ανάλογη ενίσχυση των εισοδημάτων προκειμένου να αποτραπεί το φαινόμενο που παρατηρείται σε χώρες όπως η Λετονία και η Ρουμανία οι οποίες παρότι κατάφεραν πρωτοφανή δημοσιονομική εξυγίανση και το ΑΕΠ τους πλέον «τρέχει» με ρυθμούς άνω του 3%, ο πληθυσμός τους συνεχίζει να αποδεκατίζεται. Συγκεκριμένα ο πληθυσμός της Λετονίας έχει μειωθεί στα 1,92 εκατ. (2019) όταν το 1990 έφθανε τα 2,67 εκατ. ενώ ο πληθυσμός της Ρουμανίας έχει μειωθεί στα 19,4 εκατ. (2019) όταν το 1990 έφθανε τα 23,2 εκατ. Στον αντίποδα χώρες με ισχυρή και ποιοτική οικονομική ανάπτυξη και σοβαρή δημογραφική πολιτική (αύξηση γεννήσεων και ενσωμάτωση μεταναστών) είναι η Σουηδία η οποία αντιμετώπιζε ανάλογο δημογραφικό πρόβλημα με της Ελλάδος και πλέον έχει αυξήσει τον πληθυσμό της από 8,9 εκατ. το 2002 σε 10,27 εκατ. το 2019. Αντίστοιχο παράδειγμα ενίσχυσης του δημογραφικού δυναμικού εφαρμόζει και το Ισραήλ του οποίου ο πληθυσμός εκτοξεύθηκε από 7,41 εκατ. το 2008 σε 9,08 εκατ. το 2019 με ανάλογη μεγέθυνση του ΑΕΠ της χώρας που πλέον ξεπερνάει τα 390 δισ. δολάρια ΗΠΑ (2019) όταν το ΑΕΠ της Ελλάδος που προ κρίσης υπερέβαινε το ΑΕΠ του Ισραήλ φθάνει σήμερα τα 224 δισ. δολάρια ΗΠΑ.

10. Απλοποίηση των κριτηρίων απόκτησης χρυσής βίζα (Golden Visa) και ελληνικής ιθαγένειας από ξένους επενδυτές στην Ελλάδα. Η προσέλκυση όσο το δυνατόν περισσότερων ξένων επενδυτών (μαζί με τις οικογένειές τους) θα μπορούσε να ενισχύσει το δημογραφικό δυναμικό παράλληλα με την οικονομική δραστηριότητα της μητροπολιτικής Ελλάδος στα πρότυπα αντίστοιχων πολιτικών που έχει εφαρμόσει η Κύπρος της οποίας ο πληθυσμός έχει εκτοξευθεί από 697.500 κατ. το 2001 σε 875.900 κατ. το 2019.

11. Ευρεία πανελλαδική ενημερωτική καμπάνια σχετικά με θέματα δημογραφικής πολιτικής, προτύπων οικογένειας και εισαγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης για τη σεξουαλική αγωγή και το δημογραφικό ζήτημα μετά των επιπτώσεών του στην κοινωνική ζωή και πραγματική οικονομία της χώρας (εκπαίδευση/ενημέρωση σε θέματα γονιμότητας, μέτρων αντισύλληψης, επίδρασης των αμβλώσεων στην δευτεροπαθή υπογονιμότητα των γυναικών κλπ.).

Σκοπός της παρούσας ανάλυσης είναι να ευαισθητοποιηθούν οι αρμόδιοι φορείς προκειμένου να ληφθούν («εχθές!») γενναία μέτρα ενίσχυσης του δημογραφικού δυναμικού. Πρέπει να γίνει κοινώς κατανοητό ότι δεν έχει καμία ουσιαστική σημασία να μιλάμε για οικονομία, αγορά, επενδύσεις, ανάπτυξη, βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, ασφαλιστικό σύστημα και άλλα σημαντικά οικονομικά θέματα όταν παραβλέπουμε το πλέον σημαντικό που είναι το μέγεθος της ίδιας της αγοράς, τη σύνθεση αυτού του πληθυσμού και τις δημογραφικές τάσεις για το μέλλον. Πρέπει επιτέλους να συνειδητοποιήσουν οι ιθύνοντες ότι ουσιαστική οικονομική ανάπτυξη δίχως ισχυρό δημογραφικό δυναμικό δεν μπορεί να επιτευχθεί. Και για την πατρίδα μας στην παρούσα συγκυρία κρίνεται πιο επιτακτική ανάγκη από ποτέ να ανακοπεί η φθίνουσα πορεία του πληθυσμού της και να τεθούν ισχυρές βάσεις καταρχήν για τη σταθεροποίηση του δημογραφικού της δυναμικού και εν συνεχεία για την ενίσχυσή του με προοπτική μια Ελλάδα ανταγωνιστικότερη, ελκυστικότερη σε νέες μεγάλες επενδύσεις και με μεγαλύτερο γεωοικονομικό βάρος ιδιαιτέρως στην νευραλγική περιοχή της ΝΑ Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου όπου ευρίσκεται γειτνιάζουσα με μια γιγαντωμένη Τουρκία με πληθυσμό που υπερέβη στα τέλη του 2018 τα 82 εκατ. (αυξανόμενη κατά 1,19 εκατ. μόλις σε ένα έτος – 0,82 εκατ. από τη θετική φυσική κίνηση και 0,37 εκατ. από το θετικό μεταναστευτικό ισοζύγιο ήτοι την ενσωμάτωση μεταναστών και προσφύγων) και ΑΕΠ που φθάνει τα 706,24 δισ. δολαρίων ΗΠΑ (2019) παρά την κρίση που βιώνει τα τελευταία έτη.

Με σκληρή και αγόγγυστη προσπάθεια και την εξοικονόμηση κονδυλίων για την εφαρμογή σοβαρής μακροπρόθεσμης δημογραφικής πολιτικής η Ελλάδα θα μπορέσει να θέσει τις βάσεις μιας ισχυρής μα πρωτίστως διατηρήσιμης μεγέθυνσης του ΑΕΠ της.

---

Σημείωμα: Kατά την συγγραφή των τελευταίων προτάσεων του παραπάνω άρθρου-ανάλυσης ήταν βράδυ της 7^ης Σεπτεμβρίου 2019, η απόδοση του ελληνικού δεκαετούς ομολόγου κυμαινόταν στο 1,592% ενώ ο ΓΔ του ΧΑ είχε κλείσει την 6^η/9^ου/2019 στις 869,38 μονάδες με πτώση 0,60% και κεφαλαιοποίηση στα 59,98 δισ. ευρώ ήτοι στο 31,44% του ΑΕΠ της χώρας που στα τέλη του 2018 έφθανε τα 190,8 δισ. ευρώ.

---

Αποποίηση ευθύνης: Το παραπάνω άρθρο αποτελεί ανάλυση οικονομικών και δημογραφικών δεδομένων και οποιαδήποτε προσωπική άποψη, άμεση ή έμμεση αναφορά στην εγχώρια ή αγορές ξένων χωρών, σχόλιο, τιμή ή άλλη πληροφορία περιλαμβάνεται σε αυτό υπάρχει με σκοπό τη γενική ενημέρωση των αναγνωστών και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ή πρόταση ή προτροπή ή παρότρυνση για οποιουδήποτε είδους αγοραπωλησία ή επένδυση στην ελληνική ή άλλες διεθνείς αγορές χρήματος και κεφαλαίου.

*Ο κ. Χρήστος Γκίκας είναι Οικονομικός Αναλυτής, εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα.

[!] GREECE in 2019: On the path to an Economic Take-Off -|- Greece’s economy will grow at its fastest pace since 2007 [!]

[!] I am sending you from the bottom of my heart 2019 warm wishes for an extremely prosperous, dynamically productive, healthy, blissful, delightful, creative, highly promising and inspirational new year [!]

|> After a long period of financial crisis and unprecedented recession (decrease of GDP or almost zero GDP growth rate from 2008-2016, GDP growth rate in 2017: +1.5%, GDP growth rate in 2018: ≈+2.0%) and demographic collapse, I strongly believe that 2019 will be the beginning of a new Greek Economic Miracle, an Economic Take-Off, an Investment Shock and a long-term turnaround story for Greece’s emerging economy and real market with highly positive GDP growth rate of about +2.5% which will be the fastest pace in eleven (11) years (since 2007!).

The worst (i.e. grinding austerity, savage spending cuts and misery for millions of Greeks) is over and in 2019 will be a year of a strong GRecovery (after a smooth and relatively remarkable economic recovery of 2017 and 2018, respectively). Particularly, the Greek economy will pick up as it emerges from its third bail-out, with tourism receipts and retail sales offsetting the damage from fiscal restraint and unsteady trade. Furthermore, the implementation of significant Energy and RES (Wind and PV) projects as well as enormous infrastructure investments will boost the economic growth in 2019.

Long-suffering Greeks have been given a beacon of hope and Greece will continue to take the necessary measures in order to rebuild confidence. It is worth mentioning that according to the IMF Greece’s GDP will grow by +2.4% in 2019.

Νew great investment opportunities will arise in the next years from several economic sectors of the Greek market like Greek RES Market (Large-scale Wind and PV projects), Energy Sector, Tourism, Construction Industry (See the Hellinikon Mega Project | An investment of about 7 billion euros: The Hellinikon Mega Project), Maritime Sector, Research and new Technologies, Capital Market (via Athens Stock Exchange/ASE), Agricultural Sector and Logistics.

Τhe coming economic GRestart, GRecovery, GRinvest, upGRade & GRowth will be very stronger than expected and the Greek brain drain (-) can be converted into a Greek brain gain (+) within a reasonable period of time.

-| More and more investors will find a market that looks very promising especially in 2019:  G R E E C E |-

 

Greek market key facts: 

GDP (2018): $218 bil. – Market size (population, 2018): ≈10.7 mil.

<[!]> GREECE 2019: A brighter future ahead <[!]>

[GR] 

<|> 2019 αγωνιστικές ευχές σε όλο τον κόσμο για ένα δυναμικά αναπτυξιακό, υγιές, ευτυχισμένο, πνευματοφόρο, ειρηνικό και δημιουργικό νέο έτος <|>

-|| Χρόνια πολλά Ελλάδα! Καλή Χρονιά Πατρίδα! ||-

[!] GREECE 2018: On the way to a new Economic Miracle [!] -|- [!] Greece’s economy will grow at its fastest pace in eleven (11) years [!]

[!] I am sending you from the bottom of my heart 2018 warm wishes for a healthy, bright, productive, extremely prosperous, creative, blissful, delightful, energetic and highly promising new year [!]

|> I strongly believe that 2018 will be the beginning of an Economic take-off, a new Greek Economic Miracle and a long-term turnaround story for Greece’s emerging economy and real market with highly positive GDP growth rate of about +2.5% (!) which will be the fastest pace in eleven (11) years (since 2007!).

After almost ten (10) successive years of grinding austerity, savage spending cuts and misery for millions of Greeks (deep recession or almost zero growth rate, deflation, frighteningly high unemployment rate and unprecedented demographic collapse), 2018 will be the year when Greece finally turns the corner by returning to the international financial markets (in August, 2018).

Long-suffering Greeks have been given a beacon of hope with predictions by international creditors and the Bank of Greece that the Greek GDP will grow by +2.4% in 2018 – up from about +1.5% in 2017.

After so many years of austerity imposed by the Troika (EC, ECB and IMF), the country is expected to wean itself off international loans in the coming August, ending its third and final (!) bail-out program.

Νew great investment opportunities will arise in the coming years from several economic sectors of the Greek market like Greek RES Market (Large-scale Wind, PV and Biomass/Biogas projects), Energy Sector, Tourism, Construction Industry (See the Hellinikon Mega Project | An investment of about 7 billion euros: The Hellinikon Mega Project), Maritime Sector, Research and new Technologies, Capital Market (via Athens Stock Exchange/ASE), Agricultural Sector and Logistics.

Τhe coming economic GRestart, GRecovery, GRinvest & GRowth will be very stronger than expected and the Greek brain drain (-) can be converted into a Greek brain gain (+) in the next years. 

-| More and more investors and hedge funds finally find a market that looks very promising:  G R E E C E |-

Many hedge funds from all over the world are starting to buy Greek assets after a lengthy hiatus, betting Greece’s market has been overlooked by most investors and offers potential investment opportunities.

 

Greek market key facts: 

GDP (2017): $204 bil. – Market size (population, 2017): ≈10.7 mil.

 

<[!]> Greece can look forward to a brighter future <[!]>

[!] 2017 will be the beginning of an economic take-off for Greece’s highly promising real market — A new Greek Economic Miracle has just begun [!]

[!] I am sending you from the bottom of my heart 2017 warm wishes for a healthy, blissful, creative, highly promising, productive and prosperous new year [!]

|> Furthermore, I strongly believe that 2017 will be the beginning of an economic take-off, a new Greek Economic Miracle and a long-term turnaround story for Greece’s emerging economy and real market with highly positive GDP growth rate (≈2%)!

Besides, more and more investors and funds from all over the world bet that Greece will survive and thrive!

|> After nine (9) successive years of financial crisis (deep recession or almost zero growth rate, deflation, frighteningly high unemployment rate and unprecedented demographic collapse) Greece is very likely to return to strong economic growth.

Νew investment opportunities will arise in the coming years from several economic sectors of the Greek market like Tourism, Energy Sector, Greek RES Market (Large-scale Wind, PV and Biomass/Biogas projects), Construction Industry, Maritime Sector, Research and new Technologies, Capital Market (via Athens Stock Exchange/ASE), Agricultural Sector and Logistics.

Τhe Grexit will be converted into a strong GRECOVERY and economic GRESTART as well as the Greek brain drain can be converted into a Greek brain gain in the near (brighter) future.

Therefore, we have to make a very serious effort to regain financial stability.

<|> And the rhetorical question remains. Are you ready for a new Greek Economic Miracle from 2017 onwards? <|>

<|> Καλή νέα χρονιά Ελλάδα! Υγιές, ειρηνικό, πνευματοφόρο και δυναμικά αναπτυξιακό το νέο έτος Πατρίδα! <|>

-|| 2017 αγωνιστικές ευχές σε όλο τον κόσμο ||-

– || The first ever competition for RES projects in Greece was completed – A new era for Greece’s RES market has just begun ||-

In accordance with the new Support Scheme for RES Projects (L.4414/2016) in Greece, the first ever tendering/bidding competitive process for RES (PV) projects was carried out the day before yesterday.

Particularly, the Regulatory Authority for Energy (RAE) of Greece announced the winners of the country’s first ever auction for RES projects, which took place on December 12, 2016, awarding a cumulative capacity of 40.0 MW to PV projects. The first (pilot) tender was solely aimed at PV technology. Specifically, there were two bidding categories, the following:

• Category I – Tendered Power: 4.8 MW (PV projects up to 1.0 MW each)
• Category II – Tendered Power: 35.2 MW (PV projects between 1.0 MW and 10.0 MW – 10.0 MW was the upper limit for each participant)

During the tendering system (competitions) each producer needed to bid (a particular price) in order to provide the production to market operator (Operator of Electricity Market/OEM or LAGIE) under a competitive process. The said process was executed under a tendering system of reverse auctions.

The maximum allowable bid price in the frames of the competitions was set at €94.00/MWh for PV projects that are obliged to obtain a Production License (i.e. for Projects with capacity over 1.0 MWp up to 10.0 MWp) and €104.00/MWh for PV projects that are exempted from the issuance of Production License (i.e. for Projects with capacity between 500 kWp and 1.0 MWp).

According to Greece’s new policy framework for RES projects, the winning projects will be given a variable premium, on top of the standard market price for the generated electricity. The amount of the premium will depend on certain market variables (e.g. the system’s marginal price) and the tariff set via the pilot tender. The feed-in premium will be valid for 20 years (duration of the Operating Aid Contract with LAGIE).

The successful bids in the first category ranged between €94.97 and €104.00 per MWh and have a combined capacity of 4.8 MW. The main share of the PV capacity awarded came in the second category, where winning bids ranged between €79.97 and €88.00 per MWh for a cumulative capacity of 35.2 MW.

Participating bidders who secured capacities for PV projects included ELPE Renewables, the Mouratoglou Group, Juwi Hellas and Aten.

For the PV projects that were selected through the pilot competitive process the activation of the connection to the grid will have to take place:

• Within 18 months from the final result of the competitive process for PV stations ≤1 MWp (1^st Category),
• Within 24 months from the final result of the competitive process for PV stations >1 MWp (2^nd Category).

According to the market participants the first competition for RES (PV) projects in Greece was very successful. The intensive competition (during the bidding process) drove prices down to levels of about 15% below the starting price, however the final price deemed as a satisfactory level for investors.

Based on the abovementioned tendering process the 1^st competition for Wind Projects will be carried out in Greece within 2017 (probably in the 2^nd semester of the year).

According to initial indications more and more interested companies is going to invest in the highly promising RES market in Greece from 2017 onwards.

[!] Invest in the future by investing in the highly promising Greek RES market [!]